ದೇಶದಲ್ಲಿ ಇಂದಿನಿಂದ ‘ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆ’ ಜಾರಿ, ಏನಿದು.? ಯಾವುದರ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಬಂಧ.? ಇಲ್ಲಿದೆ, ಮಾಹಿತಿ

ದೇಶದಲ್ಲಿ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆಯ ಇತಿಹಾಸ ಬಹಳ ಹಳೆಯದು. ಇದರ ಮೂಲವನ್ನ 1960ರ ಕೇರಳ ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದು, ಆಗ ಆಡಳಿತವು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಿಗೆ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆಯನ್ನ ರೂಪಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿತು. ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗದ ಪ್ರಕಾರ, ಪ್ರಸ್ತುತ ಮಾದರಿ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆಯು ಅದರ ಪ್ರಸ್ತುತ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಳೆದ 60 ವರ್ಷಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ಫಲಿತಾಂಶವಾಗಿದೆ.

ಮಾದರಿ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆಯು ಚುನಾವಣೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಪಾಲುದಾರರು ಅಂಗೀಕರಿಸಿದ ನಿಯಮವಾಗಿದೆ. ಪ್ರಚಾರ, ಮತದಾನ ಮತ್ತು ಎಣಿಕೆಯನ್ನ ಸಂಘಟಿತವಾಗಿ, ಸ್ವಚ್ಛ ಮತ್ತು ಶಾಂತಿಯುತವಾಗಿಡುವುದು ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷಗಳು ರಾಜ್ಯ ಯಂತ್ರ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ದುರುಪಯೋಗವನ್ನ ತಡೆಯುವುದು ಇದರ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಇದು ಯಾವುದೇ ಶಾಸನಬದ್ಧ ಮಾನ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಹಲವಾರು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಅದರ ಪಾವಿತ್ರ್ಯವನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿದಿದೆ. ಮಾದರಿ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆಯ ಯಾವುದೇ ಉಲ್ಲಂಘನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ತನಿಖೆ ನಡೆಸಲು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನ ಘೋಷಿಸಲು ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗಕ್ಕೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಅಧಿಕಾರವಿದೆ.

ಚುನಾವಣಾ ದಿನಾಂಕ ಘೋಷಣೆಯೊಂದಿಗೆ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆ ಜಾರಿಗೆ ಬರಲಿದೆ.!
ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ಚುನಾವಣಾ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದ ಕೂಡಲೇ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆ ಜಾರಿಗೆ ಬರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಮುಗಿಯುವವರೆಗೆ ಜಾರಿಯಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ‘ಲೀಪ್ ಆಫ್ ಫೇತ್’ ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ, “ಸಂಹಿತೆಯು ಕಳೆದ 60 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವಿಕಸನಗೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಪ್ರಸ್ತುತ ರೂಪವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಇದರ ಮೂಲವನ್ನ ಕೇರಳದಲ್ಲಿ 1960ರ ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದು, ಆಗ ಆಡಳಿತವು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಿಗೆ ‘ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆ’ಯನ್ನ ರೂಪಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿತು” ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣೆಗಳ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲು ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ಈ ಪುಸ್ತಕವನ್ನ ಪ್ರಕಟಿಸಿದೆ. 1968-69ರ ಮಧ್ಯಂತರ ಚುನಾವಣೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ 1968ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 26ರಂದು ‘ಕನಿಷ್ಠ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆ’ ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಡಿ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ಮಾದರಿ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆಯನ್ನ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಹೊರಡಿಸಿತ್ತು. ಈ ಸಂಹಿತೆಯನ್ನು 1979, 1982, 1991 ಮತ್ತು 2013 ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತಷ್ಟು ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು.

‘ಚುನಾವಣೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳ ಪಾತ್ರ ಮತ್ತು ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳು: ಪ್ರಚಾರ ಮತ್ತು ಪ್ರಚಾರದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಿಗೆ ಮನವಿ’, ಪ್ರಮಾಣಿತ ರಾಜಕೀಯ ನಡವಳಿಕೆಯನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವ ದಾಖಲೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು 1968 ಮತ್ತು 1969 ರ ಮಧ್ಯಂತರ ಚುನಾವಣೆಗಳ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಆಯೋಗವು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿದ ದಾಖಲೆಯಾಗಿದೆ.

ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷಗಳ ನಡವಳಿಕೆಯ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ.!
ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು 1979 ರಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ‘ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷಗಳ’ ನಡವಳಿಕೆಯನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುವ ವಿಭಾಗವನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸಂಹಿತೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಿತು. ಪ್ರಬಲ ರಾಜಕೀಯ ನಟರು ತಮ್ಮ ಸ್ಥಾನದ ಅನ್ಯಾಯದ ಲಾಭವನ್ನ ಪಡೆಯುವುದನ್ನ ತಡೆಯಲು ಸಮಗ್ರ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪರಿಷ್ಕೃತ ಸಂಹಿತೆಯನ್ನು ಹೊರಡಿಸಲಾಯಿತು.

ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ತನ್ನ ಅಧಿಕಾರವನ್ನ ಚಲಾಯಿಸಲು ಯಾವುದೇ ನಿರ್ವಾತಗಳಿಲ್ಲ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮಾದರಿ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆಗೆ ಶಾಸನಬದ್ಧ ರೂಪ ನೀಡಬೇಕು ಎಂದು ಸಂಸದೀಯ ಸಮಿತಿ 2013 ರಲ್ಲಿ ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿತ್ತು. ಮಾದರಿ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆಯನ್ನ ಚುನಾವಣಾ ಅಧಿಸೂಚನೆಯ ದಿನಾಂಕದಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ತರಬೇಕು ಮತ್ತು ಘೋಷಣೆಯ ದಿನಾಂಕದಿಂದ ಅಲ್ಲ ಎಂದು ಸಮಿತಿಯು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿತ್ತು. ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳ ಚುನಾವಣಾ ವೆಚ್ಚದ ಮಿತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ವಾಸ್ತವಿಕವಾಗಿಸಲು ಪರಿಷ್ಕರಿಸುವುದು; ಚುನಾವಣಾ ವಿವಾದಗಳನ್ನು 12 ತಿಂಗಳೊಳಗೆ ಇತ್ಯರ್ಥಪಡಿಸಲು ತ್ವರಿತ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಚುನಾವಣೆ ನಡೆದ ಆರು ತಿಂಗಳೊಳಗೆ ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಂಸದರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸೇರಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಬೇಕು.

ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆಯ ಅನುಷ್ಠಾನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಈ ವಿಷಯಗಳ ಮೇಲಿನ ನಿರ್ಬಂಧಗಳು.!
ಮಾಜಿ ಮುಖ್ಯ ಚುನಾವಣಾ ಆಯುಕ್ತ ಎಸ್.ವೈ.ಖುರೇಷಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮಾದರಿ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆಯನ್ನು ಕಾನೂನುಬದ್ಧಗೊಳಿಸುವುದನ್ನು ಬಲವಾಗಿ ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು. ಅದನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಿದ ನಾಯಕರ ವಿರುದ್ಧ ಕಠಿಣ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳುವಂತೆ ಅವರು ಸೂಚಿಸಿದರು. ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗದ ಪ್ರಕಾರ, ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿರುವ ಪಕ್ಷವು ತನ್ನ ಅಧಿಕೃತ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪ್ರಚಾರಕ್ಕಾಗಿ ಬಳಸದಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂದು ಮಾದರಿ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ.

ಮಾದರಿ ನೀತಿ ಸಂಹಿತೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಸಚಿವರು ಮತ್ತು ಇತರ ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಯಾವುದೇ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಆರ್ಥಿಕ ಅನುದಾನವನ್ನು ಘೋಷಿಸುವಂತಿಲ್ಲ. ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿರುವ ಪಕ್ಷದ ಪರವಾಗಿ ಮತದಾರರ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುವ ಯಾವುದೇ ಯೋಜನೆ ಅಥವಾ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಮಂತ್ರಿಗಳು ಪ್ರಚಾರ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಅಧಿಕೃತ ಯಂತ್ರವನ್ನು ಬಳಸುವಂತಿಲ್ಲ. 18ನೇ ಲೋಕಸಭೆಗೆ ಚುನಾವಣೆಗೆ ಭಾರತ ಸಜ್ಜಾಗುತ್ತಿದೆ, ಅದರ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿಯನ್ನ ಇಂದು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗುವುದು. ಅಂದ್ಹಾಗೆ,ದೇಶದಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆ 2019ರಲ್ಲಿ ನಡೆದಿತ್ತು.